Czym jest Europejski akt o dostępności (EAA)?
Europejski Akt o Dostępności (EAA – European Accessibility Act) jest dokumentem, który wskazuje wymogi dostępności wybranych produktów i usług. Jego oficjalna nazwa to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług.
EAA to pierwsza tak kompleksowa i horyzontalna regulacja o dostępności w prawie UE, obejmująca podmioty sektora prywatnego. EAA uzupełnia Program Dostępność Plus o wymiar rynkowy. Ma to przełożyć się na dostępność nie tylko instytucji publicznych, ale także podmiotów prywatnych.
Dyrektywa dotyczy produktów i usług ocenionych jako podstawowe dla swobodnego funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami w codziennym życiu (np. komputerów, smartfonów, terminali płatniczych w sklepach, urządzeń do odprawy samoobsługowej, automatów wydających bilety kolejowe oraz usług, w tym usług e-handlu i bankowości detalicznej).
Celem dyrektywy jest ułatwienie dostępu do produktów i usług maksymalnie dużej liczbie osób, niezależnie od ich sprawności czy szczególnych potrzeb, oraz zwiększanie społecznej świadomości na temat dostępności. Dzięki dostępności społeczeństwo staje się bardziej włączające, otwarte na potrzeby wszystkich oraz korzystające z potencjału wszystkich.
Dostępność jest potrzebna nam wszystkim. Korzystamy z wielu rzeczy, takich jak programy czytające teksty pisane, komendy głosowe w smartfonach, napisy do filmów, audiobooki, rozsuwane drzwi wind czy informacje na dworcach podawane głosowo. Dla firm jest to element, który zapewnia rozwój, innowacyjność, a także zwiększone zyski. Dla nas to element, który ułatwia nam codzienne życie, korzystanie z przestrzeni publicznej, z produktów i usług.
Przepisy mają obowiązywać od 28 czerwca 2025 roku. Aktualnie trwają prace nad projektem ustawy o zapewnianiu spełniania wymogów dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze, który został wpisany w wykaz prac legislacyjnych Rządu pod nr UC119.
Dostępność to szansa na rozwój dla biznesu
Dostępny biznes to biznes wrażliwy na potrzeby wszystkich konsumentów, niewykluczający ze względu na ograniczenia funkcjonalne czy niepełnosprawność. Dostępność w biznesie nie jest tylko społeczną odpowiedzialnością, ale dobrą praktyką, która służy zwiększeniu innowacyjności, ciągłemu rozwojowi.
Warto przyglądać się markom i korporacjom, które z sukcesem wprowadzają dostępność w swoich produktach i usługach. Umieszczają dostępność w głównym nurcie swojej działalności biznesowej - od zatrudniania osób z niepełnosprawnościami po uniwersalne projektowanie przestrzeni tak, aby osoby z niepełnosprawnościami mogły się w niej bez trudu poruszać.
Liczne przykłady pokazują, że dostępność może stanowić o przewadze konkurencyjnej produktów i usług oferowanych przez firmę. Umożliwia przedsiębiorcom wejście na niedoceniony, ogromny rynek – osoby z niepełnosprawnościami to według różnych statystyk około 15% globalnej populacji. Aż 78% osób przyznaje, że ma problemy z używaniem produktów czy korzystaniem z usług ze względu na ich niedostępność. Jak pokazują dane, razem z przyjaciółmi i rodziną, osoby z niepełnosprawnościami mają siłę nabywczą ponad 8 bilionów dolarów [źródła danych: Valuable500; Global Economics of Disability Report; Grupa Banku Światowego, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie].
Dostępność sprawia również, że konsumenci są bardziej skłonni do zakupu produktu, czy skorzystania z usług, które wiążą się z pozytywnym doświadczeniem użytkownika. Dostępność przekłada się zatem na większą lojalność klientów. Wpływa też na lepsze pozycjonowanie oferty w przeglądarkach internetowych.
Kogo dotyczą nowe obowiązki EAA?
Obowiązki stosowania wymogów dostępności będą dotyczyły podmiotów gospodarczych, które oferują produkty lub usługi wymienione w dyrektywie.
Dotyczy to firm w całym łańcuchu dostaw:
- producentów,
- dystrybutorów,
- importerów,
- usługodawców.
Produkty objęte wymogami EAA to:
- systemy sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia i ich systemy operacyjne,
- terminale płatnicze oraz terminale samoobsługowe przeznaczone do świadczenia usług objętych ustawą, bankomaty, automaty biletowe i do odprawy,
- konsumenckie urządzenia końcowe wykorzystywane do świadczenia usług telekomunikacyjnych i dostępu do audiowizualnych usług medialnych,
- e-booki.
Usługi objęte wymogami EAA to:
- usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych,
- usługi w zakresie pasażerskiego transportu drogowego, lotniczego, kolejowego i wodnego,
- usługi bankowości detalicznej, rozpowszechniania książek elektronicznych oraz handlu elektronicznego.
Podmioty będą mogły skorzystać z klauzul ochronnych, które pozwolą na odstąpienie od nieproporcjonalnie obciążających wymogów. Pozwoli to złagodzić ewentualne trudności w stosowaniu przepisów ustawy wdrażającej EAA. Będzie się to odbywało zgodnie z jej warunkami.
Nadzór rynku
Dzięki Europejskiemu Aktowi o Dostępności każdy będzie mógł zawiadomić właściwe organy, które nadzorują rynek, o niespełnianiu wymogów dostępności.
Konsumenci będą mogli również złożyć skargę.
Prawo i dokumenty
Prace legislacyjne i aktualny projekt ustawy można śledzić na stronie RCL