Równowaga między koniecznością odbudowy europejskiej gospodarki po pandemii koronawirusa a długoterminowymi celami polityki spójności to najważniejsze wyzwanie, o którym dyskutowali ministrowie do spraw polityki spójności Unii Europejskiej. W nieformalnym spotkaniu w formule online zorganizowanym przez prezydencję chorwacką uczestniczyła minister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak.
"Cała Unia Europejska stoi obecnie w obliczu bezprecedensowego i nieoczekiwanego kryzysu zdrowotnego, którego następstwem są konsekwencje gospodarcze i społeczne. Takie okoliczności wymagają odpowiedniej reakcji. Naszą wspólną ambicją powinno być osiągnięcie kompromisu i jak najszybsze zakończenie procedur legislacyjnych z tym związanych, ponieważ nasze gospodarki potrzebują rzeczywistego wsparcia w ich ożywieniu"– mówiła minister Jarosińska-Jedynak.
Polska popiera podejście polegające na wykorzystaniu obecnych programów polityki spójności jako narzędzia wspierania działań krótko- i średnioterminowych za pośrednictwem REACT-UE, natomiast polityka spójności w latach 2021-2027 powinna realizować cele w dłuższej perspektywie czasowej. Aktualnie w ramach Funduszowego Pakietu Antywirusowego skierowaliśmy do gospodarki ponad 14 miliardów złotych na inwestycje przeciwdziałające skutkom koronawirusa. To na przykład dopłaty do pensji, pożyczki płynnościowe dla firm i dotacje na kapitał obrotowy.
"Oczywiste jest, że obecna sytuacja wymaga konkretnych działań i dostosowania ich do zmieniających się okoliczności. W tym trudnym okresie polityka spójności ponownie udowodniła, że jest ważną polityką inwestycyjną UE, którą można łatwo dostosować do zmieniających się okoliczności. Dzięki niej państwa członkowskie mogą reagować szybko zgodnie ze swoimi potrzebami – mówiła szefowa resortu funduszy. – Taka reakcja wymaga większej elastyczności dla polityki spójności zarówno teraz, jak i w następnym okresie programowania" – podkreśliła Małgorzata Jarosińska-Jedynak.
Propozycja Komisji Europejskiej dotycząca zmobilizowania środków niezbędnych na inwestycje potrzebne do wyjścia z kryzysu w najbliższych latach opiera się na dwóch filarach:
- zmienione wieloletnie ramy finansowe 2014-2020 oraz Europejski Instrument Odbudowy (EIO) – specjalny instrument na walkę z kryzysem, który będzie finansowany z pożyczek zaciągniętych na rynkach finansowych,
- wzmocnione wieloletnie ramy finansowe 2021-2027.
Komisja Europejska proponuje przeznaczenie dodatkowych środków w latach 2020-2022 na fundusze strukturalne w ramach programów perspektywy 2014-2020 na walkę ze skutkami kryzysu wywołanego przez pandemię COVID-19 oraz przygotowanie długookresowej transformacji w kierunku zielonej, cyfrowej, bardziej odpornej na zagrożenia Europy. To inicjatywa KE nazywana w skrócie REACT-EU.
Nieformalny szczyt ministrów do spraw polityki spójności był okazją do przedstawienia stanowisk państw członkowskich w zakresie nowo opublikowanych projektów aktów prawnych: rozporządzenia REACT-EU oraz zmian w projektach rozporządzeń ustanawiającego przepisy ogólne (CPR), w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności (ERDF/FS), w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) oraz ustanawiającego Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (JTF).