Czy dostępność dotyczy wszystkich?
Jako osoby cieszące się dobrym zdrowiem i pełną sprawnością rzadko zastanawiamy się, jak wiele drobnych elementów naszego otoczenia może stać się barierą utrudniającą wykonywanie różnych czynności. Wysoki stopień na chodniku czy brak windy w miejscu zamieszkania jest niedostrzegalny do czasu, gdy choćby na chwilę stracimy pełną sprawność np. złamiemy nogę albo gdy nasz wiek i kondycja nie pozwalają już na pokonanie schodów. W takiej sytuacji na co dzień znajduje się wielu z nas – dla nich bariery są elementem codzienności i to właśnie powinniśmy zmieniać. Warto mieć na uwadze, że dostępność dotyczy każdego z nas, dlatego powinniśmy o nią lepiej zadbać!
Dostępność powinna być widoczna i odczuwalna w wielu miejscach takich jak:
- placówki edukacyjne - szkoły, uczelnie wyższe, przedszkola, żłobki;
- placówki służby zdrowia - szpitale, przychodnie, ośrodki rehabilitacji;
- placówki kulturalne - kina, galerie, muzea, teatry, filharmonie, opery;
- obiekty gastronomiczne – restauracja, kawiarnie, bary, puby;
- obiekty noclegowe - hotele, hostele, pensjonaty, zajazdy, motele;
- obiekty kultu religijnego - kościoły, cerkwie, meczety; domy pielgrzyma;
- instytucje administracji publicznej - urzędy, ministerstwa, agencje rządowe;
- instytucje finansowe - banki, zakłady ubezpieczeń, domy maklerskie;
- środki transportu - tramwaje, autobusy, pociągi, chodniki, przejścia dla pieszych;
- przedsiębiorstwa - firmy, fabryki, zakłady produkcyjne.
Przeczytaj, jak możesz sprawić, aby Twoje miejsce pracy było dostępne. Poniżej znajdziesz kilka przydatnych informacji, o których możesz nie wiedzieć oraz wskazanie sposób udostępnienia tego, co może być niedostępne.
Dostępna architektura
ZASADY POSTĘPOWANIA W KONTAKCIE Z OSOBĄ Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ RUCHU
Jeżeli w Twoim miejscu pracy pojawiła się osoba z niepełnosprawnością ruchu:
- zapytaj, czy możesz pomóc i podprowadź ją do stanowiska obsługi, stolika, gabinetu itp.;
- informuj jasno i precyzyjne, w jaki sposób można wejść/wjechać na wózku itp., a następnie gdzie można usiąść lub podjechać w taki sposób, aby rozmowa była prowadzona w komfortowych warunkach;
- zapytaj, czy pomóc ze sprzętem umożliwiającym poruszanie się, nie dotykaj tego sprzętu bez uprzedniego zapytania i uzyskania zgody;
- pamiętaj, o ograniczonym polu zasięgu wzroku osoby na wózku (od 80 – 110 cm wysokości) i utrzymuj stosowną odległość oraz wysokość, aby nie sprawiać dyskomfortu.
CO MOŻESZ ZROBIĆ W BUDYNKU, BY BYŁ BARDZIEJ DOSTĘPNY
Budynki i pomieszczenia powinny być tak przystosowane, by mogła się do nich dostaći swobodnie poruszać osoba na wózku, o lasce, o kulach itp.
CO MOŻESZ ZROBIĆ?
- przy wejściu do budynku nie powinno być progów i stopni;
- jeżeli to możliwe, zadbaj o platformy schodowe, rampy umożliwiające dostęp do budynku osobom na wózkach inwalidzkich i podjazdy wraz z poręczami;
- zadbaj o miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych lub zorientuj się, czy takie miejsca są dostępne w pobliżu;
- zapewnij możliwość kontaktu za pomocą interkomu / domofonu (zadbaj o swobodny dostęp do urządzenia i jego prawidłową wysokość 80-110 cm);
- zwróć uwagę na wielkość przedsionka, korytarza i ciągów komunikacyjnych - powinny być wystarczające dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, zadbaj o brak przedmiotów lub mebli, które mogą utrudniać poruszanie się;
- windy powinny być dostosowane do przewozu osób z trudnościami w poruszaniu się;
- toalety powinny być w pełni dostępne dla klientów z niepełnosprawnością;
- meble szczególnie w miejscach takich jak recepcja, powinny mieć obniżony blat na poziomie wysokości wózka.
Dostępna komunikacja
Jednym z wyzwań w codziennym kontaktach z osobami ze szczególnymi potrzebami jest zapewnienie skutecznej komunikacji tak aby przekazywane treści, informacje i materiały były dla nich w pełni dostępne i zrozumiałe.
ROZMAWIAJ Z OSOBAMI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ SŁUCHU I MOWY
CO MOŻESZ ZROBIĆ, BY LEPIEJ SIĘ KOMUNIKOWAĆ?
Podczas komunikacji z osobami z niepełnosprawnością słuchu lub mowy:
- wykaż się taktem i cierpliwością;
- dbaj o utrzymanie kontaktu wzrokowego, nie odwracaj głowy w trakcie wypowiedzi;
- wypowiadaj się w sposób naturalny bez przesadnej artykulacji i podnoszenia tonu wypowiedzi;
- nie zasłaniaj ust ręką ani nie pochylaj głowy;
- odsłoń włosy zasłaniające twarz, w razie potrzeby skorzystaj z alternatywnych kanałów komunikacji;
- zadbaj o komfort akustyczny – nie przekazuj ważnych informacji w momencie, gdy jest głośno, panuje harmider np. pracuje głośna drukarka, dzwoni telefon, obok toczy się głośna rozmowa;
- na koniec kontaktu upewnij się, że najważniejsze ustalenia podczas rozmowy zostały dobrze zrozumiane;
- zapewnij rozmówcy możliwości przekazywania informacji zwrotnej i zadawania pytań, a w razie potrzeby ponownie wyjaśnij wątpliwe kwestie i potwierdź, że zrozumiał przekazane informacje.
FORMY KOMUNIKACJI: TŁUMACZ PJM, PISMO, WYKORZYSTANIE URZĄDZEŃ WSPOMAGAJĄCYCH
USTAL FORMĘ KOMUNIKACJI Z ROZMÓWCĄ
Masz do wyboru kilka sposobów komunikacji - w zależności od potrzeb rozmówcy oraz Twoich możliwości technicznych i organizacyjnych wybierz jedną z nich:
- najbardziej optymalną formę kontaktu dla osób niesłyszących stanowi tłumacz polskiego języka migowego lub usługa videotłumacza pozwalający na połączenie wideo z tłumaczem języka migowego z poziomu przeglądarki internetowej, aplikacji mobilnej oraz dowolnego urządzenia z kamerą;
- możliwa jest również komunikacja pisemna (kartki, tablet).
Jeśli komunikujesz się pisząc, pamiętaj o:
- zapisywaniu najważniejszych informacji;
- wyraźnym piśmie (w przypadku pisma odręcznego litery drukowane);
- układaniu prostych zdań.
ZWRÓĆ UWAGĘ NA URZĄDZENIA, KTÓRYMI POSŁUGUJE SIĘ TWÓJ ROZMÓWCA
Twój rozmówca może korzystać z urządzeń wzmacniających dźwięk / głos, np.:
- dodatkowych mikroportów,
- pilotów do sterowania aparatami słuchowymi,
- systemu FM,
które: - mogą przypominać dyktafon lub telefon komórkowy,
- umożliwiają osobie z niepełnosprawnością słuchu „usłyszenie” rozmówcy.
Wszystkie tego typu urządzenia wychwytują inne dźwięki, dlatego komunikacja z ich wykorzystaniem powinna odbywać się w cichym miejscu. Podczas rozmowy urządzenie trzymaj w odpowiedniej odległości od ust (nie za daleko i nie za blisko), mów wyraźnie i w miarę głośno. Nie krzycz.
POLSKI JĘZYK MIGOWY (PJM)
Z większością osób z niepełnosprawnością słuchu możesz komunikować się w polskim języku migowym. Składnia polskiego języka migowego jest inna niż w języku polskim. Istnieją różne narodowe języki migowe, które różnią się od siebie tak samo jak języki foniczne.
SYSTEM JĘZYKOWO MIGOWY (SJM)
W latach sześćdziesiątych XX wieku w Polsce powstał tzw. system językowo-migowy, polegający na bezpośrednim przeniesieniu na gesty słownictwa, frazeologii i gramatyki mówionego języka polskiego. System ten był przez długi czas szeroko wykorzystywany w nauczaniu osób niesłyszących przez osoby słyszące, stąd wiele osób z niepełnosprawnością słuchu i tłumaczy działających obecnie zna jego elementy. Pamiętaj, że SJM nie jest językiem, a jedynie narzędziem pomocniczym w komunikacji.
ROZMAWIAJ Z OSOBAMI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ WZROKU
Jeżeli masz wątpliwości, zapytaj, czy osoba, z którą rozmawiasz, ma problemy z widzeniem i czy potrzebuje pomocy, a jeśli tak, to jakiej.
CO MOŻESZ ZROBIĆ, BY LEPIEJ SIĘ KOMUNIKOWAĆ
FORMA KOMUNIKACJI:
- pomyśl, że rozmówca nie widzi dokumentów, które widzisz Ty - musisz ustalić jaka forma dokumentacji będzie najwygodniejsza dla rozmówcy - obecnie najczęściej jest to forma elektroniczna (plik w formacie możliwym do odczytania przez czytnik ekranu - specjalny program odczytujący treści widoczne na ekranie zarówno komputerów jak urządzeń mobilnych), czasem zapis alfabetem Braille’a. Osoby głuchoniewidome, czyli osoby z jednoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu posługują się również językiem migowym, kreśleniem liter na dłoni, czy alfabetem Lorma;
- ustal formę komunikacji i sposób przekazania dokumentów - o ile to możliwe przekaż dokumenty wcześniej przed spotkaniem – daj osobie czas na zapoznanie się z nimi;
- pamiętaj o alternatywnej formie podpisu dla osoby z niepełnosprawnością wzroku, lub zadbaj o ramkę pozwalająca na bardziej precyzyjne wskazanie pola do podpisu;
- zadbaj o oświetlenie, odpowiednie kontrasty i duże napisy, a także dostępność lupy dla osób niedowidzących np. na stanowiskach obsługi;
- unikaj powierzchni wielokolorowych, ponieważ na takich powierzchniach trudnej jest dostrzec przedmioty;
- pozwól na wprowadzenie psa przewodnika i zadbaj o jego komfort (zapewnij miskę).
ZASADY POSTĘPOWANIA Z PSEM PRZEWODNIKIEM
Widząc klienta z psem pamiętaj, że:
- pies powinien mieć możliwość wejścia do budynku lub pomieszczenia;
- pies często będzie podążał za pracownikiem i doprowadzi właściciela do odpowiedniego miejsca obsługi wskazanego przez Ciebie; w każdym przypadku zapytaj właściciela psa o najwygodniejszy dla niego sposób poruszania się i komunikowania wskazówek dotyczących nawigacji w przestrzeni;
- w razie wątpliwości dotyczących statusu psa, masz prawo poprosić właściciela o stosowne dokumenty; właściciel psa powinien mieć przy sobie świadectwa szczepień psa oraz certyfikat stwierdzający, że pies jest wyszkolonym psem przewodnikiem;
- jeśli właściciel psa, poruszając się, chciałby skorzystać z Twojej pomocy, idź po przeciwnej stronie niż pies;
- pies nie musi mieć założonego kagańca;
- nie głaszcz psa, nie dotykaj go, nie patrz mu w oczy (wiele psów nie lubi tego typu zachowania i może reagować szczekaniem), ani w żaden inny sposób nie rozpraszaj w pracy;
- pamiętaj o tym, by zawsze iść przed właścicielem psa lub w inny uzgodniony z właścicielem psa sposób (pies najczęściej ma kamizelkę z napisem „Nie głaskać – pracuję” lub „Nie zaczepiaj mnie – jestem w pracy”);
- zaproponuj podanie psu wody.
ZROZUM OSOBĘ Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ
Pamiętaj, że osoba z niepełnosprawnością intelektualną może wolniej przyswajać nowe wiadomości i mieć trudności z wykorzystaniem swojej wiedzy i umiejętności, dlatego potrzebuje więcej czasu na dostosowanie się do nowej sytuacji.
ZASADY PROWADZENIA ROZMOWY
Osobie z taką niepełnosprawnością często towarzyszy opiekun/asystent.
Pamiętaj, że:
- osoba z niepełnosprawnością intelektualną sama decyduje o tym czego chce, ma też prawo zmieniać swoje zdanie, co może wymagać więcej cierpliwości i uwagi z Twojej strony;
- szanuj sferę prywatną osoby z niepełnosprawnością intelektualną i nie inicjuj kontaktu fizycznego (np. chwytania z dłoń), masz jednak prawo powiedzieć stanowczo i taktownie, że nie życzysz sobie takiego kontaktu, kiedy dana osoba go inicjuje.
W czasie rozmowy:
- zachowaj bezpośredni kontakt co ułatwi komunikację;
- używaj prostych zdań pojedynczych;
- nie używaj języka dziecinnego oraz nie traktuj osoby z niepełnosprawnością intelektualną z pobłażliwością;
- zadawaj na tyle proste pytania, żeby można było udzielić odpowiedzi jednym lub kilkoma słowami albo skinieniem głowy;
- dziel długie wypowiedzi na krótsze części, a po każdej z nich upewnij się czy rozmówca prawidłowo ją zrozumiał;
- dostosuj tempo wypowiedzi i słownictwo do indywidualnych potrzeb;
- powtarzaj najważniejsze informacje;
- spróbuj zobrazować wypowiedź ilustracją lub odręcznym rysunkiem;
- nie wywieraj presji czasu ani miejsca;
- jasno określ, co trzeba zrobić z daną informacją, np. proszę zapamiętać, przekazać rodzinie;
- mów wprost do osoby z niepełnosprawnością intelektualną, a nie do jej asystenta.
Bądź dostępny cyfrowo
DOSTĘPNA STRONA INTERNETOWA
Dostępna strona internetowa to taka, z której można korzystać bez względu na cechy osobiste, posiadane niepełnosprawności lub wykorzystywany sprzęt.
O dostępności serwisu internetowego możemy mówić wtedy, gdy osoby niepełnosprawne mają:
- pełny dostęp do jego treści,
- mogą te treści zrozumieć,
- skorzystać z wygodnej nawigacji, interakcji z serwisem.
ZASADY DOSTĘPNOŚCI STRON INTERETOWYCH WEDŁUG WCAG 2.0.
- elementy graficzne muszą mieć opis alternatywny lub możliwość ustawienia takiego tekstu przez redaktora;
- materiały audio-wideo powinny zawierać alternatywny dostęp do treści multimedialnych, czyli transkrypcje lub napisy, o ile zawartość tego wymaga;
- strony powinny mieć możliwość stosowania nagłówków w prawidłowej hierarchii;
- architektura informacji powinna być logiczna, przejrzysta, spójna i przewidywalna;
- elementy nawigacyjne oraz komunikaty nie mogą polegać tylko na charakterystykach zmysłowych jak np.: kształt, lokalizacja wizualna, miejsce lub dźwięk;
- po wczytaniu strony www dźwięk nie może być automatycznie odtwarzany;
- kontrast treści w stosunku do tła musi wynosić co najmniej 4,5:1 - wszystkie informacje, elementy nawigacyjne i formularze muszą być widoczne;
- po powiększeniu rozmiaru czcionki do 200% nie może nastąpić utrata zawartości lub funkcjonalności serwisu;
- treści nie mogą być przedstawione za pomocą grafiki, jeśli ta sama prezentacja wizualna może być zaprezentowana jedynie przy użyciu tekstu;
- nawigacja w serwisie powinna być również możliwa przy użyciu tylko klawiatury (bez użycia myszki);
- fokus powinien być widoczny, a najlepiej wzmocniony i spełniać minimalne wymagania kontrastu;
- wszystkie strony serwisu muszą mieć unikalne tytuły;
- poza standardową nawigacją muszą być jeszcze inne sposoby odnalezienia informacji jak np. mapa strony i wyszukiwarka;
- serwis powinien zawierać mechanizm pozwalający na ostrzeganie o otwieraniu się wybranych przez użytkownika stron w nowym oknie;
- wszystkie pola formularzy muszą być opatrzone etykietami i muszą jednoznacznie informować o błędach lub sukcesie po ich wypełnieniu;
- jako zabezpieczenie formularzy nie może być zastosowane rozwiązanie CAPTCHA, bazujące tylko na charakterystykach zmysłowych jak wzrok czy słuch;
- całkowita zgodność ze standardami HTML całego serwisu (zarówno szablonów, jak i kodu generowanego z edytora treści, w którym pracuje redaktor).
CZYM JEST OPIS ALTERNATYWNY?
Opis alternatywny pozwala niewidomym przeczytać treści obrazków - treść tekstu alternatywnego odtwarzają dla nich czytniki ekranu, np. JAWS.
W przypadku braku opisu alternatywnego osoba niewidoma usłyszy samą nazwę pliku z ilustracją. Może to mieć sens (np. „logo_firmy.jpg”), ale najczęściej pliki nie są poprawnie nazywane (np. „img_34234_dkkk.png”). Jeśli taki obrazek jest odnośnikiem do innej strony, to nie ma możliwości zorientowania się, do jakiej strony on właściwie prowadzi.
Tekst alternatywny ma przede wszystkim pomóc korzystać ze strony osobie, która nie może obejrzeć grafiki. Tekst alternatywny powinien być krótki – do 250 znaków. Im krócej tym lepiej – pamiętaj, że osoba niewidoma musi tych wszystkich informacji wysłuchać, co zabiera jej czas.
JAK ZAMIEŚCIĆ OPIS ALTERNATYWNY?
Najpierw sprawdź jakość tekstów alternatywnych w swojej witrynie. W tym celu wyłącz obrazki w swojej przeglądarce:
- Internet Explorer: Narzędzia — Opcje internetowe — Zaawansowane — Pokaż obrazy
- Mozilla Firefox: Narzędzia — Opcje — Treść – Pobieraj obrazki automatycznie
- Opera: Widok — Obrazki — Bez obrazków
Następnie poruszaj po stronie tak, jakbyś jej używał normalnie – ale bez ilustracji. Odpowiedz sobie na pytania:
- czy tracisz jakieś informacje?
- czy możesz wejść na wszystkie strony?
- czy opisy obrazków są zrozumiałe?
Jeżeli to konieczne popraw lub dodaj teksty alternatywne. W tym celu kliknij prawnym przyciskiem myszy na grafikę i wybierz opcję formatuj obraz > tekst alternatywny. Następnie uzupełnij tytuł oraz opis grafiki. Jeśli zauważysz problemy np. z menu czy innymi elementami powtarzającymi się na każdej stronie skontaktuj się z osobami odpowiedzialnymi za opiekę techniczną nad serwisem.
